Διαδικαστικά μεταξύ χωρισμένων γονέων

Mε το σύζυγό μου έχουμε χωρίσει, έχει ήδη φύγει από το σπίτι (μένει προσωρινά στους γονείς του) και έχουμε υποβάλει αίτηση διαζυγίου. Μεταξύ μας η κατάσταση είναι ψυχρή, αποφεύγουμε ο ένας τον άλλον και μιλάμε στο τηλέφωνο μόνο για τα τυπικά. Συμφωνήσαμε να παίρνει τα παιδιά (αγόρια 10 και 8 ετών) κάθε δεύτερο Σαββατοκύριακο και ενδιάμεσα Τετάρτες να έρχεται να τα παίρνει να τα πηγαίνει στο κολυμβητήριο.

Τι στάση να κρατήσω όταν έρχεται; Να ανεβαίνει να τα παίρνει ή να  κατεβαίνουν τα παιδιά κάτω; Προχθές ο μικρός επέμενε να ανέβει ο πατέρας του να του δείξει κάτι στο δωμάτιό του. Εγώ δεν θέλω ούτε να τον βλέπω. Δεν επέτρεψα να ανέβει ο πατέρας και ο μικρός έκλαψε πολύ. Μετά από το γεγονός ο πατέρας είπε για μένα άσχημους χαρακτηρισμούς στην αδελφή μου, που κατοικεί στο ίδιο κτίριο.

Σ.

Το θέμα είναι πολύ ευρύτερο από τον τρόπο που πατέρας θα παίρνει τα παιδιά. Σε ένα διαζύγιο το οικογενειακό σύστημα περνά μια φάση αναταραχής μέχρι να ισορροπήσει σε μια νέα κατάσταση. Η φάση αυτή μπορεί να είναι επίπονη για όλους. Παραθέτω ένα σχετικό απόσπασμα από το βιβλίο μου ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΓΟΝΕΙΣ (ΣΑΒΒΑΛΑΣ):

«Οι γονείς θα πρέπει να ενημερώσουν τα παιδιά τους για τη μεγάλη απόφαση που πήραν με όσο το δυνατόν πιο νηφάλιο τρόπο, χωρίς αλληλοκατηγορίες και δράματα. Τέτοιες συζητήσεις είναι, φυσικά, πολύ δύσκολες για τους γονείς, ειδικά όταν αυτοί δεν έχουν ξεκαθαρίσει τα πράγματα μέσα τους, κατακλύζονται από εχθρικά συναισθήματα για τον άλλο γονέα, άγχος, αγωνία και ανασφάλεια για την καινούργια κατάσταση και τις αλλαγές που θα επέλθουν στη ζωή τους. Η προσπάθεια ενός γονέα να «συμμαχήσει» με το παιδί ενοχοποιώντας τον άλλον γονέα είναι από τα πιο καταστροφικά για το παιδί φαινόμενα στην περίπτωση διαφωνιών ή διαζυγίου.

Το παιδί έχει δικαίωμα να μάθει, και οι εξηγήσεις που θα του δοθούν πρέπει να είναι ανάλογες με την ηλικία του. Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς μπορούν να κάνουν πολύ διαφορετική συζήτηση με τα δυο ή τρία παιδιά τους που βρίσκονται σε διαφορετικές ηλικίες και να τους δώσουν την ευκαιρία να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και τις αγωνίες τους. Τα παιδιά μεγαλώνοντας μπορεί να θέτουν ξανά και ξανά το θέμα του διαζυγίου των γονέων τους και να ζητούν εξηγήσεις. Ένας τέτοιος διάλογος δεν πρέπει να αποθαρρύνεται και οι εξηγήσεις που δίνονται πρέπει να είναι κάθε φορά ανάλογες με την ηλικία του παιδιού.

Προσοχή! Συζητάμε ξανά με το παιδί μόνο αν και όσο μας ρωτά, αποφεύγοντας λεπτομέρειες και συνεχή επαναφορά του θέματος. Κάθε παιδί διαχειρίζεται το διαζύγιο των γονέων του με τον δικό του τρόπο. Το παιδί που, έπειτα από μερικές βασικές εξηγήσεις και συζητήσεις, δεν ξαναρωτά είναι πιθανό ότι έχει επιλέξει να λάβει την κατάσταση ως δεδομένη και να αποστασιοποιηθεί από αυτή.

Για να διατηρήσει το παιδί την ψυχική του ισορροπία και να περάσει όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα τη φάση αυτή «αναταραχής» του συστήματος, πρέπει:

• Να είναι σίγουρο ότι και οι δυο γονείς θα εξακολουθήσουν να το αγαπούν όπως πρώτα, ότι δεν θα χάσει κανέναν και ότι, παρότι οι γονείς δεν θα είναι πλέον ζευγάρι, δεν θα πάψουν ποτέ να είναι γονείς του. Επίσης, βασικό είναι να μην αποδοθεί στα παιδιά καμιά ενοχή για το διαζύγιο και να διαλυθούν τέτοιες ιδέες που μπορεί να δημιουργηθούν σ’ αυτά.
• Να είναι γνώστης των γενικών καταστάσεων, ανάλογα πάντα με την ηλικία του. Για παράδειγμα, ο έφηβος πρέπει να γνωρίζει αν έχει κατατεθεί αίτηση διαζυγίου των γονέων, αν το διαζύγιο έχει βγει,  ποιες ρυθμίσεις θα υπάρχουν για να βλέπει τον γονέα με τον οποίο δεν θα κατοικεί και τους συγγενείς του, πώς θα ρυθμιστούν τα οικονομικά της οικογένειας κ.ά. Οι γονείς πρέπει να είναι πρόθυμοι να συζητήσουν με το παιδί ρυθμίσεις που θα το ικανοποιούν.
• Να μεταβεί από μια κατάσταση σταθερότητας σε μια άλλη κατάσταση σταθερότητας, για παράδειγμα σχετικά με τις σχέσεις του με τον γονέα που απομακρύνεται ή με τις συνθήκες εργασίας του γονέα που μένει. Στη ζωή του παιδιού πρέπει να γίνουν την ίδια περίοδο κατά το δυνατόν λιγότερες αλλαγές. Για παράδειγμα, αν το διαζύγιο των γονέων χρειάζεται να συνδυαστεί με αλλαγή σπιτιού, σχολείου κ.ά. του παιδιού, καλό είναι οι αλλαγές αυτές να αναβληθούν για κάποιο διάστημα.»

Σχετικά τώρα με το θέμα που με ρωτάς: Το ιδανικό θα ήταν να σταδιακά να δημιουργήσεις μια σχέση συνεργασίας με τον πατέρα των παιδιών, έτσι ώστε να επικοινωνείτε άνετα για να ρυθμίζετε θέματα που τα αφορούν. Εκείνος θα μπορούσε να ανεβαίνει στο σπίτι να παίρνει ή να επιστρέφει τα παιδιά και πιθανώς να κάθεται λίγο να δει κάτι που θέλουν να του δείξουν ή ακόμη και να πιείτε όλοι μαζί έναν καφέ, ώστε ο αποχωρισμός παιδιών- πατέρα να γίνει πιο ομαλά. Προϋπόθεση όμως για όλα αυτά είναι να μην έχετε εχθρικά συναισθήματα ο ένας για τον άλλον. Ακόμη κι αν θέλετε να δείξετε στα παιδιά το αντίθετο, αυτά θα προσλάβουν την πραγματική κατάσταση.

Προτείνω λοιπόν όσο η κατάσταση είναι τεταμένη, ο πατέρας να μην ανεβαίνει στο σπίτι σας γιατί το αποτέλεσμα θα είναι χειρότερο για όλους. Μπορείς να εξηγήσεις στα παιδιά πως επειδή αποφασίσατε να χωρίσετε με τον μπαμπά, αυτή την περίοδο είστε θυμωμένοι ο ένας με τον άλλον και δε θέλετε να βλέπεστε. Οπότε ο μπαμπάς είναι καλύτερο να μην ανεβαίνει στο σπίτι. Πιστεύεις όμως πως με τον καιρό τα πράγματα θα φτιάξουν και θα μπορείτε να συνεννοείστε με τον μπαμπά για θέματα που τα αφορούν και τότε εκείνος θα μπορεί να ανεβαίνει να περνά λίγο χρόνο μαζί τους, αν κι ίδιος το θέλει. Αυτό μπορείς να το εξηγήσεις και στους οικείους σου.

Στο μεταξύ, πρόσεξε την ψυχική σου κατάσταση. Μεταξύ των επιλογών:

·         να πιεστείς να φερθείς «όπως πρέπει» και μέσα σου να έχεις καταπιεσμένα αρνητικά συναισθήματα (που σίγουρα σε βλάπτουν, κάποια στιγμή μπορεί να ξεσπάσουν και ούτως ή άλλως κάνουν κακό στα παιδιά σου)

·         να βάλεις τα όριά σου, έστω στεναχωρώντας τους άλλους ή λαμβάνοντας κακές κριτικές

Καλύτερη είναι η δεύτερη. Μεταξύ δύο κακών, το μη χείρον…