Παιδιά και διαζύγιο

Είμαι 44 ετών και μητέρα 2 παιδιών (υγιή οικογενειακή κατάσταση ) και 2 υπέροχων (δίδυμα) εγγονιών κοριτσάκια 3,5 χρόνων.
Πρόσφατα (1 μήνα σχεδόν ) η κόρη μου χώρισε και γύρισε στο σπίτι μας μαζί με τα κοριτσάκια μας !!! Επικρατεί ηρεμία γενικότερα αλλά μας έχει δημιουργηθεί μια τεράστια απορία και εκεί ζητώ την βοήθειά σας !!! Τα κοριτσάκια μας δεν έχουν αναφέρει καθόλου τον ΠΑΤΕΡΑ τους, ούτε καν σαν λέξη, ούτε που είναι, ούτε πότε θα έρθει.... ΤΙΠΟΤΑ !!! Μας στεναχωρεί αφάνταστα εμένα αλλά και την κόρη μου (σε συζήτηση που είχαμε ) γιατί η κόρη μου θέλει πάρα πολύ τον πατέρα των παιδιών της στη ζωή τους. Όσο αναφορά τον πατέρα, δυστυχώς δεν είναι (ούτε ήταν) τόσο καλός σαν χαρακτήρας στα 5 χρονιά έγγαμου βίου με την κόρη μας.

Η ερώτησή μου είναι ότι δεν ξέρουμε πως να το αντιμετωπίσουμε. Να μιλάμε για τον μπαμπά ? Αλλά αν τελικά δεν θελήσει ο μπαμπάς να έχει τις απαραίτητες επαφές με τα παιδιά ? Το μόνο σίγουρο είναι η ψυχική υγεία των παιδιών όπως καταλαβαίνετε ..... μήπως δεν πρέπει να αναφέρουμε τίποτα έτσι ώστε να μην τους << δημιουργήσουμε >> εμείς οι ίδιοι την έλλειψή του ?

Χ

Αρχικά εκπλήσσομαι με το νεαρό τα ηλικίας σου: έγινες γιαγιά περίπου στα 40! Και η κόρη σου επίσης προφανώς παντρεύτηκε πολύ μικρή και ίσως αυτό να είναι ένα από τα αίτια της αποτυχίας του γάμου της.

Βασική αρχή στο διαζύγιο είναι να κάνουμε μια βασική εξήγηση στα παιδιά, ανάλογα με την ηλικία τους, και μετά να τα αφήσουμε να το διαχειριστούν με το δικό τους τρόπο και να απαντάμε μόνο σε ό,τι μας ρωτούν, απλά και χωρίς λεπτομέρειες και ψυχική φόρτιση.

Η κόρη σου θα πει στα κοριτσάκια πως από δω και πέρα θα μένουμε στους παππούδες και ο μπαμπάς θα μένει αλλού. Τις αγαπά και θα τις βλέπει όποτε έχει χρόνο. Αυτά αρκούν για την ηλικία των 3,5. Θα μιλάτε για τον πατέρα τους όταν χρειάζεται να αναφερθείτε σε κάτι που τις αφορά, πχ στη συνάντησή τους, σε κάτι που τους έχει μάθει ή τους έχει χαρίσει κτλ. Ποτέ κατηγορίες ή παράπονα γι αυτόν μπροστά τους. Ακόμη κι αν υπάρχει στο βλέμμα σας η κατηγορία, αυτές θα το νιώσουν.

Αν ο πατέρας δεν ασχοληθεί, δεν μπορείτε να κάνετε κάτι. Και προτιμότερο να μην τα βλέπει συχνά παρά να τα βλέπει υποχρεωτικά και ψυχρά. Αν ρωτήσουν πού είναι ο μπαμπάς, γατί δεν έρχεται, πείτε τους πως θα έρθει όταν μπορέσει και διδάξτε τες να του τηλεφωνούν οι ίδιες να του το ζητούν, Σταδιακά θα πρέπει η πρωτοβουλία της επικοινωνίας να γίνεται μεταξύ παιδιών-πατέρα κι εσείς να αποτραβηχτείτε.

Και βέβαια θα υπάρξει ψυχολογικό έλλειμμα στα παιδιά αν ο πατέρας δεν ασχοληθεί, αλλά αυτό είναι προτιμότερο από το να μεγαλώσουν με δυο γονείς που δεν αγαπιούνται. Αν εσείς (μητέρα, παππούδες) είστε ισορροπημένοι και  δεμένοι μεταξύ σας και προσφέρετε στα παιδιά ασφάλεια και αγάπη, το έλλειμμα διορθώνεται κατά πολύ.

Παραθέτω ένα απόσπασμα που θα σας βοηθήσει, από το βιβλίο μου ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΓΟΝΕΙΣ, εκδ ΣΑΒΒΑΛΑ.

Οι γονείς θα πρέπει να ενημερώσουν τα παιδιά τους για τη μεγάλη απόφαση που πήραν με όσο το δυνατόν πιο νηφάλιο τρόπο, χωρίς αλληλοκατηγορίες και δράματα. Τέτοιες συζητήσεις είναι, φυσικά, πολύ δύσκολες για τους γονείς, ειδικά όταν αυτοί δεν έχουν ξεκαθαρίσει τα πράγματα μέσα τους, κατακλύζονται από εχθρικά συναισθήματα για τον άλλο γονέα, άγχος, αγωνία και ανασφάλεια για την καινούργια κατάσταση και τις αλλαγές που θα επέλθουν στη ζωή τους. Η προσπάθεια ενός γονέα να «συμμαχήσει» με το παιδί ενοχοποιώντας τον άλλον γονέα είναι από τα πιο καταστροφικά για το παιδί φαινόμενα στην περίπτωση διαφωνιών ή διαζυγίου.

Το παιδί έχει δικαίωμα να μάθει, και οι εξηγήσεις που θα του δοθούν πρέπει να είναι ανάλογες με την ηλικία του. Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς μπορούν να κάνουν πολύ διαφορετική συζήτηση με τα δυο ή τρία παιδιά τους που βρίσκονται σε διαφορετικές ηλικίες και να τους δώσουν την ευκαιρία να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και τις αγωνίες τους. Τα παιδιά μεγαλώνοντας μπορεί να θέτουν ξανά και ξανά το θέμα του διαζυγίου των γονέων τους και να ζητούν εξηγήσεις. Ένας τέτοιος διάλογος δεν πρέπει να αποθαρρύνεται και οι εξηγήσεις που δίνονται πρέπει να είναι κάθε φορά ανάλογες με την ηλικία του παιδιού.

Προσοχή! Συζητάμε ξανά με το παιδί μόνο αν και όσο μας ρωτά, αποφεύγοντας λεπτομέρειες και συνεχή επαναφορά του θέματος. Κάθε παιδί διαχειρίζεται το διαζύγιο των γονέων του με τον δικό του τρόπο. Το παιδί που, έπειτα από μερικές βασικές εξηγήσεις και συζητήσεις, δεν ξαναρωτά είναι πιθανό ότι έχει επιλέξει να λάβει την κατάσταση ως δεδομένη και να αποστασιοποιηθεί από αυτή.

Για να διατηρήσει το παιδί την ψυχική του ισορροπία και να περάσει όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα τη φάση αυτή «αναταραχής» του συστήματος, πρέπει:

·        Να είναι σίγουρο ότι και οι δυο γονείς θα εξακολουθήσουν να το αγαπούν όπως πρώτα, ότι δεν θα χάσει κανέναν και ότι, παρότι οι γονείς δεν θα είναι πλέον ζευγάρι, δεν θα πάψουν ποτέ να είναι γονείς του. Επίσης, βασικό είναι να μην αποδοθεί στα παιδιά καμιά ενοχή για το διαζύγιο και να διαλυθούν τέτοιες ιδέες που μπορεί να δημιουργηθούν σ’ αυτά.

·        Να είναι γνώστης των γενικών καταστάσεων, ανάλογα πάντα με την ηλικία του. Για παράδειγμα, ο έφηβος πρέπει να γνωρίζει αν έχει κατατεθεί αίτηση διαζυγίου των γονέων, αν το διαζύγιο έχει βγει,  ποιες ρυθμίσεις θα υπάρχουν για να βλέπει τον γονέα με τον οποίο δεν θα κατοικεί και τους συγγενείς του, πώς θα ρυθμιστούν τα οικονομικά της οικογένειας κ.ά. Οι γονείς πρέπει να είναι πρόθυμοι να συζητήσουν με το παιδί ρυθμίσεις που θα το ικανοποιούν.

·        Να μεταβεί από μια κατάσταση σταθερότητας σε μια άλλη κατάσταση σταθερότητας, για παράδειγμα σχετικά με τις σχέσεις του με τον γονέα που απομακρύνεται ή με τις συνθήκες εργασίας του γονέα που μένει. Στη ζωή του παιδιού πρέπει να γίνουν την ίδια περίοδο κατά το δυνατόν λιγότερες αλλαγές. Για παράδειγμα, αν το διαζύγιο των γονέων χρειάζεται να συνδυαστεί με αλλαγή σπιτιού, σχολείου κ.ά. του παιδιού, καλό είναι οι αλλαγές αυτές να αναβληθούν για κάποιο διάστημα.

Τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά που αρχίζουν να ζουν μόνο με τον έναν γονέα είναι:

·        Μείωση του εισοδήματος, κυρίως σε περίπτωση αποχώρησης του γονέα που έχει το υψηλότερο εισόδημα.  Σε τέτοια περίπτωση το παιδί είναι πιθανό να ενοχοποιήσει κάποιον από τους δυο ή και τους δυο γονείς και να αντιδράσει εγείροντας υπερβολικές απαιτήσεις.

·        Έλεγχος και άσκηση της πειθαρχίας. Ο χρόνος που διαθέτει ο γονέας που ζει με τα παιδιά είναι συνήθως περιορισμένος και η άσκηση πειθαρχίας γίνεται κυρίως από αυτόν. Ο γονέας αυτός είναι πιθανό να χαλαρώσει συνειδητά ή ασυνείδητα τους κανόνες ανατροφής για τη διευκόλυνση των παιδιών που θεωρεί ότι «υποφέρουν» ή, αντίθετα, να διαμορφώσει  πιο αυστηρούς κανόνες λόγω ανασφάλειάς του. Ο γονέας που δεν ζει μόνιμα με τα παιδιά είναι πιθανό να τα παραχαϊδεύει, σε μια προσπάθεια να αναπληρώσει την έλλειψή του από την καθημερινή τους ζωή ή για να κερδίσει την εύνοιά τους. Το παιδί είναι πιθανό να εκμεταλλευτεί τέτοιες καταστάσεις προβάλλοντας  μεγάλες απαιτήσεις.

·        Αλλαγές στις κοινωνικές σχέσεις. Κάποιοι φίλοι απομακρύνονται μαζί με τον γονέα που φεύγει, όπως και οι περισσότεροι συγγενείς του. Ένας γονέας που ζει μόνος με το παιδί του δεν ταιριάζει πολύ σε παρέες ζευγαριών.

·        Οι σχέσεις των γονέων μετά το διαζύγιο εξαρτώνται αρκετά από τις σχέσεις που είχαν πριν από το διαζύγιο και κατά τη διάρκεια της διαδικασίας του. Οι επιπτώσεις του διαζυγίου στα παιδιά εξαρτώνται από τις σχέσεις των γονέων μεταξύ τους και από τη σχέση τους με τα παιδιά σε όλες τις φάσεις, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το διαζύγιο.

·        Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί να παρουσιάσουν συναισθηματικές αντιδράσεις και μεταβολές συμπεριφοράς, όπως θυμό, εριστικότητα, άγχος αποχωρισμού, προσκόλληση στον έναν γονέα, ψυχοσωματικές αντιδράσεις κ.ά. Τα παιδιά σχολικής ηλικίας είναι πιθανό να βιώσουν έντονα αρνητικά συναισθήματα όπως φόβο, θυμό, άγχος, θλίψη, ενοχές. Στους εφήβους είναι δυνατό να ανακοπεί η αυτονόμηση και η δημιουργία ταυτότητας, να παρουσιαστεί θυμός, θλίψη, φόβος, ντροπή, χαμηλή επίδοση, επιθετικότητα, απόσυρση ή τάση ανάληψης δυσανάλογων ευθυνών.

Οι πιθανές υπερβολικές αντιδράσεις των παιδιών στη φάση αυτή της τόσο μεγάλης μεταβολής του οικογενειακού συστήματος δεν πρέπει να πανικοβάλλουν τους γονείς. Τα προβλήματα αυτά είναι κατά κανόνα περαστικά, περιορίζονται στο επίπεδο της συμπεριφοράς και, με σωστή αντιμετώπιση, συνήθως ελαχιστοποιούνται μέχρι δυο χρόνια περίπου μετά τον χωρισμό. Η σωστή αντιμετώπιση των προβληματικών συμπεριφορών περιλαμβάνει συνεπή ενασχόληση και των δυο γονέων με τα παιδιά, ανοχή στην επιθετικότητα και το θυμό τους, διάλυση των κάθε είδους ενοχών τους, επιβεβαίωση αγάπης και γονεϊκότητας, ενημέρωση για τις κύριες φάσεις των αλλαγών και συζήτηση μαζί τους για τα συναισθήματα και τις επιθυμίες τους. Η ευρύτερη οικογένεια και οι παλιοί φίλοι του γονέα που κρατά τα παιδιά μπορούν να αποτελέσουν υποστηρικτικό δίκτυο και συνήθως το σύστημα βρίσκει μια νέα ισορροπία. Τα παιδιά είναι προσαρμοστικά και, αν περιβάλλονται από ισορροπημένους ενηλίκους και ζουν πολιτισμένες καταστάσεις, μπορούν να επανακαθορίσουν μέσα τους την έννοια της οικογένειας.

Και, θυμηθείτε: Ένα «καλό» διαζύγιο μεταξύ ισορροπημένων γονέων είναι πολύ προτιμότερο για τα παιδιά από έναν «κακό» γάμο μεταξύ δυστυχισμένων γονέων.